EUSKAL HERRIA

Nire bloga irakurri duten jende gehienak zer den Euskal Herria ederki jakiten dutela uste dut; baina aldi batzuk Espainiako kanpora bizi diren pertsonek galdetu didatenez, berriro sarrera hau idazten dudala ona dela uste dut.

Lehenengo eta behin zerbait argitu nahi nuke. Euskal Herria (literalki 'Euskararen Herria') esaten badugu arrazoi bat egongo delako: politika alde batera utzi, kultur komuna existitzen dela eta lurralde guztian hizkuntza bateratzaile bat dagoela ukaezina da.

Euskal Herria Ozeano Atlantikoaren ertzean dago; Pirinioak mendebaldeko inguruko mendiak, Bizkaiako Golkoaren hegoaldeko alde eta Ebro bailara erdiaren hasiera arte. 

Lurralde honek 20.742 km karratu du, bi estatuetan (Espainia eta Frantzia) eta hiru lurralde administrativoetan (Euskal Autonomia Erkidegoa, Nafarroako Foru Erkidegoa eta Pirinio Atlantikoak) zatita.

 

 

Euskal Herriaren egonlekua, Espainia eta Frantzia

Zazpi lurralde osatu dute Euskal Herria: Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, Nafarroa, Lapurdi, Behe - Nafarroa eta Zuberoa (Lau lehenak Espainian eta hiru azkenak Frantzian). 

Euskal Herria osatu duten zazpi lurraldeak

   

Bere kokapenagatik, hiru osagai oinarrizko bere kondizio fisikak determinatuko dituzte: itsasoa, zelaia eta mendia.

Bere kokapen bereziagatik ere bai, Euskal Herrian hiru alde oso desberdin dago: lehen alde Atlantikoak eta, itsasoan barrena, Erdialdeko Europak elkartu dute. Bigarren alde, hegoaldekoa, Ebrora iraulita, Mediterraneoara zabalduta eta Iberiko Mesetarekin kontaktuan dagoela. Hirugarren alde, izaera menditsuaz, bi aurreko alderen artean dago. 

 

Ikusi ahal dugunez, Euskal Herria herrialde  korapilatsua da. Hau herrialdearen ezaugarrietan erakusten da.        

 

Bi alde topografikoak dira: lautasuna eta mendia. Bi dira ere bai alde geologikoak: kareharrizko lurra eta buztinezko lurra, era sekundarioan eta tertziarioan  eratu zirela.

 

Klima, alde batzuetan atlantikoa da, bestetan, kontinental - mediterraneoa eta lurraldeko alde baino altuagoetan mendialdeko klima dago.

 

Paisaiari dagokionez, mendiak itsasoara hurbiltzen direnean, ibarrak moztuak eta ahokatutak dira, baina veste lekuetan lautasun zabalak daude.

 

Flora ere bai askoritakoa da: alde batzuetan espezie atlantikoak (haritzak, pagoak eta gaztainondoak) daude eta bestetan arteak -mediterraneoko espezie tipikoa- daude.

 

Hidrografikoaz, iparraldean ozeanoko sarea oso dibertsifikatu bat dago; hegoadean, berriz, hidrografikoko sarea askoz errazagoa da. Hegoaldeko ibai guztiak Ebron itsasoratzen dira.

 

 

Nekazaritzari buruz, alde batean lehorreko lurrak hezetasun askorekin daude. Hemen, garia, mahatsondoak eta olibondoak lantzen dira. Alde bestean, berriz, sail ureztatuak dira, non laborantza diferenteak hazten dira.  

 

Azkenik, leku batzuetan azienda zuria dago eta leku bestetan azienda gorria.          

                

 

 

Eskerretik eskuinera eta goietik beherara: Arabako lautasuna, Biarritzko
hondartza bat (Laborten), Urkiola mendia eta Bilbo (Bi azkenak Bizkaian).   
Lau argazki honek Euskal Herriko konplexutasuna argitzen dira.

 



Ingurune geografiko desberdin honetan, gizon - emakumeen portaera ere bai desberdina izan da. Industria - Iraultza aurretik, itsasertzeko biztanleak arrantzaleak dira eta barrualdekoak nekazariak, ganaduzaleak eta egurgileak. Industria - Iraultza ondoren, itsasertsera industrializatu zen bitartean, barrualdekoa berdina segi zen         

Después de ella, el litoral se industrializó, mientras que el interior siguió viviendo de la agricultura. También ha sido diferente la manera en la que la gente se ha asentado en el territorio: hay zonas rurales y otras urbanas. Por otro lado, hay zonas donde la población vive muy aislada de los demás y otros núcleos de gran concentración poblacional.

 

               



A la izquierda, el caserío Erreizabal (Legazpi, Guipúzcoa), a la derecha Bilbao vista desde el aire. 
Estas fotografías ilustran que hay zonas donde la población vive muy aislada de los demás y otras regiones con gran concentración poblacional.
 

Como hemos podido ver, Euskal Herria es un territorio muy complejo a pesar de sus reducidas dimensiones. Esto se debe a su situación de engarce entre la Península Ibérica y la Europa Continental.  

 

(1) Verdaderamente la situación es aún más compleja de lo que voy a exponer en estas líneas, que pretenden ser una primera aproximación. Tiempo habrá de analizar encuestas sociolingüisticas y de hablar de la complejidad de Navarra. 

 

BIBLIOGRAFíA:

AGIRRE KEREXETA, I., Medio físico

INTXAUSTI, J., Euskal Herria. El país de la lengua vasca, Vitoria, Gobierno Vasco, 1994.    

 

  

 

ONGI ETORRI

Kaixo:

Orain dela bederatzi hilabete sarrera azkena idatzi nuen. Hilabete honetan, nire lagunek berriro idatzi behar izan nuela esan didate askotan. Azkenean, konbentzitu naute. Horrela, nire proiektua jasten saiatuko naiz berriro. “A la tercera va la vencida” esaten dute; hortaz, ea aldi honetan lortzen dudan.

Tituluan ipintzen duenez, euskal kulturari buruz blog bat da. Baina, zer da euskal kultura? Eta, zer ulertzen dugu “euskal” esan dugunean?

Egin dudan lehen gauza, ea arloa mugatzea lortu banintzen, “kultura” hitza hiztegian bilatzea izan da. Baina ez dut lortu, esanahia oso zabala delako. DRAE’n arabera, kultura da: “Conjunto de modos de vida y costumbres, conocimientos y grado de desarrollo artístico, científico, industrial, en una época, grupo social, etc.”. Hau da, euskal kulturak Santimamiñe kobetan prehistorian bizi izan zuten gizon – emakumeen bizimodutik XXI. mendearen musika eta margozkira biltzen ditu.

Baina, “euskal”hitza definitzea baino zailagoa da. Euskaraz egindako gauzak bakarrik idazten ditut eta gaztelaniaz edo frantsesaz daudenak kanpora utzi ditut? Eta, orduan, zer egiten dut bi hizkuntzez idazten edo konposatzen dute antzelariak? Eta zer ditut egin beste hizkuntzak egindakoak liburuekin edo filmekin baina Euskal Herriko kultura erakusten dutela?

Galdera hauek erantzutea oso zaila da niretzat. Motibo honengatik, gutxiago blokeatzen nauen aukera hautatzen dut; agian, ere errazagoa idazten jarraitzeko: momentu horretan ikertzen, ikasten edo gozatzen ari nazeni buruz idaztea. Euskal kultura islatzea hizkuntza baino inportatzen zait, nahiz eta, euskara egindako kultura paper nagusiarena edukiko du nire blogan.

Tituluan jarraitzen, parentesi artean, ipintzen du: “Madriletik bizi”. Bai, arraroa dirudi jakiten dut, baina blog hau Madrilen idazten da. Eta bere egilea Euskal Ikasketan tituluduna eta euskal erroekin, baina madrildarra da. Horregatik, festa bati buruz idazten dudanean, hemen bizi diren euskaldunek festa egin dute. Eta gauza batek duen garrantziaz euskaldunentzat esan dudanean, ezagutzen dudan jenderen ikuspenetik izango da. Horrela, batzuetan okertzen naizela posiblea da. Euskaldunek, mesedez, hau gertatzen bada, esan ezazue.

Euskaraz eta gaztelaniaz bloga idazten saiatuko naiz, baina gaztelania da nire ama-hizkuntza. Hortaz, lehen idazten gaztelaniaz. Barka gauza bat ez dago euskaraz irakurtzen nahi duzunean.

Hileroko sarrera idazten saiatuko naiz gutxienez.

Eta, noski, azalpen guztiak ongi etorri izango dira. Horiek esker ondo edo gaizki egiten dudan jakiten dut. Gauza bat eskatu dut bakarrik: adeitsuak izango direla.

Nire proiektuan laguntzen duzue?